MOSTAR, BOSNA-HERSEK: AVRUPA’NIN GÖBEĞİNDE BİR OSMANLI ŞEHRİ

Mostar, Şubat-2023

Zengin kültürü, tarihi geçmişi, Arnavut kaldırımlı sokakları, eski taş yapıları, şahane mimarisi ve doğal güzellikleri ile dünyanın dört bir yanından gelen turistler için popüler bir şehir olsa da, biz Türkler için daha ayrı bir anlam ifade ediyor. Çünkü, şehirde gezerken sanki Osmanlı dönemindeymişsiniz de, bu büyük imparoturluğun bir parçasında geziyormuşsunuz hissiyatına kapılıyorsunuz. Mostar köprüsü ve çevresi yarım günde gezilebilecek bir yer olsa da, zamanınız varsa bizce Mostar’da en az bir gece konaklamalısınız. Mostar köprüsünün güzelliğine bir de gece şahit olmalısınız.

Haydi gelin, hem yakın tarihe hem de binlerce yıllık Osmanlı tarihine tanıklık edebilmemize imkân sağlayan bu güzide şehri birlikte keşfedelim.

Keyifli okumalar,

Mostar'a Nasıl Ulaşalım?

Mostar’a Saraybosna’dan ulaşabileceğiniz üç farklı seçenek mevcut.

Tren ile ulaşım: En temiz, en konforlu, en güzel manzaralı ve en ucuz seçenek, trenle ulaşım. Saraybosna'dan tren istasyonuna gidin (Tren istasyonu ve otobüs terminali yan yana). İstasyonun fotoğrafı yan tarafta.

Saraybosna-Mostar arası, ilk tren 07:15’de, ikinci tren 16:49’da.

Mostar'dan Saraybosna'ya, ilk tren 06:36'da ve ikinci tren 17:09'da.

Ücreti kişi başı 14 KM (Şubat, 2023). Yol yaklaşık 2-2.30 saat sürüyor. Biz Saraybosna havalimanına inince, ilk işimiz Mostar'a geçmek oldu. Saat uymadığı için, gidişte tren kullanamadık. Bu sebeple otobüs tercih ettik. Bizim gibi, gidiş için tren saati uymayanlar için, otobüs yolunu da anlatayım. Ancak, Mostar'dan dönüş için, tren kullandık. Her ikisini de deneyimlemiş olarak rahatlıkla söyleyebiliriz ki, tren açık ara daha konforlu.

Otobüs ile ulaşım: Saraybosna Havalimanı'ndan çıkıca 100 metre kadar dümdüz ilerleyin, otobüs durağı çıkacak. Üzerinde Centrotrans yazan otobüse binin. Saatleri duraktaki tabloda yazıyor. Kişi başı 5 KM. Bu otobüs ile 25 dk yolculuk sonrası Müze durağında inin. İndiğiniz yerden karşıya geçin, zaten, Bus station tabelası göreceksiniz. Solunuzda Amerikan konsolosluğu, sağınızda Teknik okul kalan yolu takip edip, Otobüs&Tren istasyonuna 10 dk kadar yürüyün. Yol bitip, dört yol ağzına çıkınca sol çaprazınızda kalacak. Mostar otobüsü kişi başı 26 KM. Bileti içerdeki yazanelerden alıp, turnikeden geçerek, iç peronlardan otobüsünüze binebilirsiniz.

Kabine verdiğiniz bagaj, 1 KM. Saraybosna-Mostar arası bu güzergahta 2.5 saat sürüyor. Otobüs yolu çok virajlı ve otobüsler eski. Baştan uyaralım.

Ne yiyelim?

Mostar köprüsünün etrafında pek çok oturacak restoran bulabilirsiniz. Restoran Labirint, köprü manzarasına karşı oturabileceğiniz bir restoran.

Biz akşam saattinde vardığımız için, pek çok yer kapalıydı. Açık olan birkaç restorandan biri, Hindin Han’da yemek yemeyi tercih ettik. Cevapcici ve Pljeskavica yedik. Tabak başı 10 KM (100 TL, 2023 kuruyla), içeceklerde 2.5-5 KM arası değişiyor. Biz yemekten çok memnun kaldık, porsiyonları çok büyük ve oldukça lezzetliydi.

Sırasıyla, Cevapcici ve Pljeskavica

Biz konaklama için Hotel Emen'i tercih ettik, Mostar Köprüsü'ne oldukça yakın bir işletmeydi. Kışın gitmemize rağmen, hem oda hem çeşmeden akan suyu sıcakcıktı. Kahvaltı dahil, 44 Euro ödedik. Sabah kahvaltısı da dolu dolu bir kahvaltıydı. Fikriniz olması açısından onu da aşağıya ekliyorum.

Mostar'da kahvaltı

Araba kiralayarak Mostar'a gidiyorsanız, yol üstünde kuzu çevirmeciler var. Deneyen arkadaşlarımız lezzetli olduğunu söylediler, ancak biz tren ve otobüsle ulaşımımızı sağladığımız için deneyimlemedik.

Blagay Tekkesi’nin çevresinde bulunan restoranlarda, nehirden çıkan alabalık servis ediliyor. Bu civarda balık yiyebilirsiniz.

Mostar Gezilecek Yerler- Mostar Gezi Rehberi

1. Mostar Köprüsü (Stari Most, Eski Köprü)

Sizi Mostar’a yegane yapı, tabiki Mostar Köprüsü. Köprü, Neretva Nehri'nden 20 metre yükseklikte ve Allah'ın adına denk düşen 99 basamaktan oluşuyor. Rivayete göre, Mostar'da görevli bir Osmanlı Paşası, Boşnak kıza âşık olmuş ama kızı alabilmesi için köprüden atlamasını şart koşmuşlar. Daha sonra, bu bir geleneğe dönüşmüş ve şehrin erkekleri cesaretlerini göstermek için köprüden atlarlarmış. 21 metre yükseklikte köprüden, nehre atlamak, hakikaten cesaret işi :) Bugünlerde ise, bu gelenek sadece turistik amaçlı sürdürülüyor. Turistlerden toplanan para karşılığında, yeterli miktarda para toplandığında, profesyonel sporcu köprüden atlıyor. Tabi biz Şubat ayında seyahatimizi gerçekleştirdiğimiz için, böyle bir aktivite yoktu.

Köprünün iki ucunda iki kule yer alıyor. Bunlarda biri Tara Kulesi, diğeri Halebiye (Halebija) kulesi. Bu kuleler, hem köprüyü hem de şehri savunmak için inşaa edilmiş.

Mostar köprüsü ve eski şehir, 2005 yılı itibari ile Dünya Mirası Listesi’nde yer almakta imiş.

Biraz da tarihinden bahsedelim: Neretva Nehri üzerinden geçen, Mimar Sinan tarafından öğrencisi Mimar Hayreddin’e yaptırılan köprü, 1566 yılında inşaa edilmiş. Mimar Hayreddin, eş zamanlı olarak Türkçesi Eğri Köprü Boşnakçası Kriva Cuprija olan köprüyü yapmış, bu köprüde eksikliklerini görmüş, gidermiş ve Mostar’ı bu sayede kusursuz bir iş olarak çıkarmış. Mostar Köprü’sünün inşaası tam 9 yıl sürmüş. II. Beyazıt döneminden itibaren tam 350 yıl kullanılmış, köprü inşaası şehirde ticareti canlandırmış ve zenginleştirmiş. Mostar’ın Bosna Hersek’te önemli bir şehir haline gelmesindeki önemli bir faktörmüş bu köprünün inşaası. I. ve II. Dünya Savaşları’nda ciddi zarar görmüş, 1993 iç savaşında ise komple yıkılmış. Aslına uygun olarak tekrar yapılan köprü, 2004 yılında yeniden kullanıma açılmış.

Eğri Köprü (Kriva Cuprija)

2. Mostar Eski Şehir (Old Town)

Mostar’da önem sırasına göre bir sıralama yapacaksak, ikinci ziyaret noktamız old town olur. Eski dönemde burada kuyumcular ve bakırcılar bulunurmuş. Günümüzde turistik bir mekan. Tek tek yazmayacağım, ancak eski şehrin içerisinde Hamam Müzesi, Osmanlı döneminden kalma camiler, eserler, müzeler bulunuyor.

3. Koski Mehmet Paşa Camii

Mostar Köprüsünün en güzel fotoğrafı bu caminin minaresinden çekiliyor. Minare 98 basamaklı. Ama daha da kötüsü, camiye giriş 8 KM. Bir de minareye çıkmak isterseniz, 14 KM ödeme yapmanız gerekiyor (2023 tarifesi).

4. Blagay Tekkesi (Blagaj Tekija)

Mostar’a geldik, neyi kesinlikle atlamayın. Tabiki Blagay Tekkesi’ni. Burasının 600 yıllık bir geçmişi var, Osmanlı’nın bu bölgede hakimiyeti kurması ve İslamiyet’in yaymasında payı büyük. Sarp kayalığın dibine kurulmuş tekkenin önünden akan nehir, Buna Nehri. Denirmiş ki, buradaki Alperenler, maddi susuzluklarını nehirden, manevi susuzluklarını tekkeden giderirlermiş.

Çevredeki restoranlardaki alabalık yiyebilir, tekkenin yanında bulunan mağarayı, 10 dk’lık tekne turlarına katılarak görebilirsiniz. Ancak, biz gittiğimizde tekne turları yoktu, o yüzden güncel ücretini bilemiyoruz.

Ulaşım: Mostar köprüsünde Tara Kulesi Bakırcılar caddesi tarafında geçip, merdivenlerden yukarıya caddeye çıkın. Sağ tarafa dümdüz yürüyün. Yaklaşık 5 dk sonra sağ tarafınızda Lucki Most köprüsü kalacak. Köprüden karşıya geçmeyin, kendi yolunuzda dümdüz 50 metre kadar daha ilerleyin, orada MostarBus yazan bir durak göreceksiniz. 10 numaralı otobüs (üzerinde St.Logor-Blagaj yazıyor) buradan geçiyor. 15 dk da Blagay’a ulaşıyorsunuz. Şöforden bilet alabilirsiniz. Kişi başı 2.1 KM (2023, Şubat). İndiğiniz yerden 300 metre düz yürüyün, tekkeye varıyorsunuz (Tekija yazan tabelaları takip edebilirsiniz). İndiğiniz yerden binip tekrar eski şehre dönebilirsiniz. Dönüş için, ister 10 ister 12 numaralı otobüsleri kullanabilirsiniz (Yıldız olan saatlerde 10 numara değil, 12 numaralı otobüse binmeniz gerekiyor. Onun içinde indiğiniz yerdeki duraktan değil, hiç sapmadan 400-450 metre daha ileriye yürümeniz gerekli. 12 numaralı otobüsün geçtiği durağın karşısında bir kilise olacak, oradan anlarsınız doğru durakta olduğunuzu).

Otobüs saatleri: Sırasıyla, 10 ve 12 numaralı hatlar için

Bonus 1: Kravitse Şelaleleri (Boşnakça: Vodopad Kravice)

Zamanınız varsa, Mostar’a 40 km mesafede Kravitse Şelaleleri bulunuyor. 7-8 tane şelalenin yaklaşık yükseklikleri 25 metre civarı. Arabayı park ettiğimiz yerden merdivenlerden inerek, 5 dakika mesafede şelalelere ulaşabilirsiniz. Hava sıcaksa, gölde yüzebilir, civardaki restoranlarda vakit geçirebilirsiniz. Gölde deniz bisikleti kiralayabilir, kano turlarına katılınabilinir.

Arabanız yoksa, Mostar otobüs terminalinden kalkan minibüslerle ulaşılabilir.

Bonus 2: Pojiteli Köyü

Yine burası da Mostar merkezden 25 km uzakta, araçla 30-35 dk uzaklıkta bir eski bir Bosna köyü. Kuruluşu, 1300’lü yıllara dayanıyor. Bu köy de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alıyor. Köy tamamen taşlardan yapılmış, bu yüzden yapılar dayanıklı. Burası da zamanında Osmanlı egemenliğinde eski bir Türk köyü olduğu için, gezerken çoğunlukla Türklerle karşılaşabilir, kendinizi buralarda hiç de yabancı hissetmeyebilirsiniz.

Son sözler,

1. Mostar'ın girişinde, tepeye dikilmiş büyük haç var. Hırvatlar, burasının bir Hırvat kenti olduğunu simgelemek için, büyük bir haç dikmişler. Boşnaklar da buna şöyle karşılık veriyorlarmış: "Siz ne kadar yükseğe haç dikerseniz dikin, onun üstünde hep bir ay yıldız olacak."

2. Biz ziyaretimizi Şubat ayında gerçekleştirdik ancak, 28-29 Temmuz’da Mostar köprüsünden atlama yarışması düzenleniyormuş. Seyahatiniz bu tarihlerde ise, bilginiz olsun.

Buraya kadar okuduysanız, muhtemelen yolunuz Mostar'a düşmüş yada düşecektir.

Umarım keyifli bir seyahat geçirirsiniz.

Şimdiden iyi seyahatler dilerim,

Sevgiler,